รกค้าง อีกหนึ่งภาวะเสี่ยง ที่แม่ท้องควรรู้ก่อนคลอด !

เพราะว่าการคลอดลูกว่ายากแล้ว แต่การดูแลสุขภาพหลังคลอด ทั้งของแม่และลูก ก็ย่อมเป็นเรื่องที่ยากตามมาด้วย นั่นรวมไปถึงการมีสิ่งแปลกปลอม ค้างภายในร่างกายของแม่ด้วยค่ะ อีกหนึ่งอาการที่ไม่พูดถึงไม่ได้ นั่นก็คือ รกค้าง หนึ่งในความเสี่ยงของแม่หลังคลอด ที่อาจพัฒนาไปเป็นอันตรายต่อเนื่อง อย่างการตกเลือดได้

ดังนั้นเมื่อหลังคลอดลูกแล้ว การที่คุณแม่หมั่นสังเกตตัวเอง เพื่อไม่ให้เกิดอันตราย ก็เป็นเรื่องที่สำคัญต่อร่างกายค่ะ วันนี้ Mamastory จะพาไปทำความเข้าใจกับ อันตรายของรกค้างให้มากขึ้นค่ะ หากพร้อมแล้วไปดูพร้อมกันได้เลย !

รกค้าง คืออะไร ?

รกค้าง หรือ Retained Placenta คือ การที่รกไม่หลุดจากผนังมดลูก ภายในเวลา 12 ชั่วโมงหลังการคลอด หรือรกไม่คลอดหลังทารกคลอดแล้ว ภายใน 30 นาที ซึ่งอาการนี้แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ

• รกไม่คลอดทั้งอัน หรือไม่คลอดทั้งรก
• รกคลอดบางส่วน มีเศษค้างในโพรงมดลูก

บทความที่เกี่ยวข้อง : ผ่าคลอดแล้ว ท้องต่อไปจะต้องผ่าอีกไหม ครรภ์แบบไหนต้องผ่าคลอด ?

ซึ่งไม่ว่าจะเป็นกลุ่มไหน แต่การที่มีเศษรกค้างภายใน มักทำให้เกิดปัญหาภายหลัง และเป็นอาการที่พบได้ค่อนข้างบ่อย โดยส่วนใหญ่แล้วเมื่อเกิดอุบัติการณ์ที่ รกลอกตัวช้าจนต้องล้วงออก มักเกิดกับคุณแม่คลอด 1-2 ราย จากการคลอดทั้งหมด

อันตรายจากรกค้าง

หากหลังคลอดทารก แล้วรกไม่คลอดตาม รกจะไปขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก ที่อยู่ในช่วงการเข้าอู่ ทำให้เกิดเป็นเลือด ที่ไหลออกมาจากมดลูก จากแผลรอยเกาะของรก ที่เรียกว่า “ตกเลือดหลังคลอด” ซึ่งอาการต่อเนื่องนี้ เป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตของแม่ เพราะในบางครั้งเศษรก อาจทำให้เกิดการติดเชื้อในโพรงมดลูก หรือเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ ที่เป็นสาเหตุของการเลือดออก ที่ผิดปกติหลังการคลอด

สาเหตุที่รกค้างในมดลูก

• มดลูกหยุดหดรัดตัว มีกำลังหดรัดไม่มากพอ ที่จะคลอดรกจากผนังมดลูก
• รกอาจลอกจากผนังมดลูก แต่ติดค้างที่ปากมดลูก เพราะเริ่มปิดหลังจากการคลอด
• กระเพาะปัสสาวะเต็ม อาจขวางทางรกจนไม่หลุดออก

ปัจจัยเสี่ยงเกิดภาวะรกค้าง

1. การผ่าคลอด เป็นปัจจัยเสี่ยงที่อาจเกิดจากรอยแผลผ่าตัด ทำให้รกเกาะบริเวณนี้ลึกเกินไป เป็นสาเหตุที่ทำให้รกคลอดยาก หรือลอกไม่สมบูรณ์จนมีเศษค้าง
2. การขูดมดลูกหลังแท้ง มีความเสี่ยงที่ทำให้รกเกาะแน่น หรือค้างในครรภ์ต่อไป อีกทั้งการขูดมดลูกทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบาง ยิ่งแม่ที่เคยมีประวัติขูดหลายครั้ง ยิ่งเสี่ยงต่อภาวะรกค้างในนอนาคต
3. รกเกาะต่ำเกิดจากสาเหตุส่วนล่างของโพรงมดลูกมีชั้นกล้ามเนื้อบางกว่าส่วนบน
4. มีรกน้อย อาจเกิดได้จากการมีรก 2 อัน โดยที่ขนาดไม่เท่ากัน อันเล็กอาจยังค้างอยู่ ทำให้ไม่รู้ว่ามีรกค้างในโพรงมดลูก
5. การแท้งติดเชื้อ เป็นสาเหตุที่ทำให้เยื่อโพรงมดลูกอักเสบ เป็นเหตุให้เนื้อเยื่อรกยุ่ยหรือฉีกขาดง่าย และรกอาจไม่คลอดตามมา
6. ออกแรงดึงมากไป ในขณะที่รกยังไม่ลอกตัว ทำให้เกิดบางส่วนค้างภายในโพรงมดลูก
7. มีประวัติภาวะรกค้างในครรภ์ก่อน ทำให้ครรภ์ถัดไปอาจเป็นซ้ำได้

กลุ่มเสี่ยงรกค้าง

• เคยผ่าตัดคลอด หรือเคยผ่าท้องคลอด
• แม่ท้องภาวะรกเกาะต่ำ
• แม่ท้องรกใหญ่ผิดปกติ
• เคยมีประวัติขูดมดลูกหลายครั้ง
• มีประวัติเคยแท้งติดเชื้อ
• มีประวัติรกค้างในครรภ์ก่อน
• ความผิดปกติจากรก เช่น การติดเชื้อ หรือผิดปกติแต่กำเนิดของรก

นอกจากนี้ แม่ท้องที่มีความดันสูงขณะตั้งครรภ์ แต่ไม่มีปัจจัยเสี่ยงข้างต้น อาจมีโอกาสที่รกคลอดตัวก่อนกำหนด เนื่องจากภาวะรกขาดเลือด เพราะความดันสูงมักทำให้เส้นเลือดตีบ หรือหดรัดมากกว่าปกติ

บทความที่เกี่ยวข้อง : โรคความดันโลหิตสูง ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม สาเหตุ อาการ และการป้องกัน

สัญญาณภาวะรกค้าง

หลังการคลอดลูกและรกแล้ว มดลูกจะเริ่มทำงาน หดรัดตัวเพื่อปิดเส้นเลือดทั้งหมด เพื่อให้ร่างกายกลับสู่สภาพปกติ หากมีส่วนตกค้างภายใน จะทำให้แผลไม่สมาน มดลูกหดรัดตัวไม่ได้ เกิดเป็นอาการตกเลือดไม่หยุด นอกจากนั้นแม่อาจมีไข้สูง มีของเสียหรือน้ำคาวปลาที่เหม็นรุนแรง

โดยส่วนใหญ่แล้ว หากมีภาวะรกค้าง ร่างกายจะแสดงอาการใน 2-3 วันหลังคลอด เลือดสีแดงสดจะไหลต่อเนื่อง หรือทะลักออกมาเป็นระลอก จนเกิดเป็นการติดเชื้อหลังการคลอดได้

อาการรกค้างที่พบได้บ่อย

• หลังการคลอด พบว่ารกไม่คลอดออกมาเลย จะทำให้มดลูกหดรัดตัวได้ไม่ดี เป็นเหตุในตกเลือดหลังคลอดได้บ่อย
• หากรกส่วนใหญ่คลอด แต่ยังมีส่วนน้อยตกค้าง จะทำให้แม่เกิดการปวดท้องน้อย เนื่องจากการพยายามขับไล่สิ่งแปลกปลอมของมดลูก
• เศษรกค้างอาจทำให้แม่หลังคลอด เกิดอาการอักเสบในโพรงมดลูก หรือเยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ
• ช่วงพักฟื้นอาจมีเลือดออกกะปริบกะปรอย จากทางช่องคลอด
• อาจมีสิ่งคัดกรอง หรือของเสียจากช่องคลอด หรือน้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น

การรักษาภาวะรกค้าง

วิธีการรักษารกค้างในโพรงมดลูก ขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ก่อให้เกิด ในหลาย ๆ กรณี แพทย์จะฉีดฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) ทางเส้นเลือด เพื่อเร่งมดลูกให้หดรัดตัว และขับรกส่วนที่ค้างออก ซึ่งวิธีนี้มักใช้ได้ผลในหลายราย

แต่ถ้าหากยังไม่มีการคลอดรก หลังจากการฉีดฮอร์โมน แพทย์จะใช้วิธีช่วยออกมาด้วยมือแทน และหากหลังคลอดแล้ว ยังมีเลือดออกมากหลายวัน แพทย์จะตรวจอัลตราซาวนด์ เพื่อหาลิ่มเลือด หรือส่วนรกที่ตกค้าง

หากคุณแม่ท้อง ที่มีอาการข้างต้น และยังอยู่ในช่วงพักฟื้นที่โรงพยาบาล ควรรีบแจ้งแพทย์หรือพยาบาลทันที ก่อนที่จะเป็นอันตรายตามมา เพราะหากมีอาการเมื่อกลับบ้านแล้ว อาจทำให้การเดินทางล่าช้า จนเกิดความสูญเสียได้ แต่ถ้าหากกลับไปแล้ว ยังมีอาการน่าห่วงดังที่กล่าวมา ควรรีบไปโรงพยาบาลทันที ไม่ต้องรอให้ถึงวันนัดค่ะ

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :

7 สัญญาณเตือนก่อนคลอด มีอาการอะไรบ้างที่คุณแม่ห้ามพลาด

น้ำคาวปลา เกิดจากอะไร ดูแลตัวเองอย่างไรเมื่อมีน้ำคาวปลาหลังคลอด?

มดลูกไม่เข้าอู่ อีกหนึ่งปัญหาของแม่หลังคลอด ที่ควรเข้าใจ !

ที่มา : 1, 2